Thắp hương vốn là một hành động đẹp thể hiện truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Cách thức và thời điểm thắp hương được thế hệ sau tuân theo lời chỉ dạy của ông bà. Đặc biệt phần lớn người Việt đều kiêng thắp hương buổi tối. Vậy tại sao không nên thắp hương vào buổi tối? Có liên quan gì đến yếu tố tâm linh thờ cúng ở hành động này không?
Ý nghĩa của việc thắp hương
Để giải thích kiêng kỵ “không nên thắp hương vào buổi tối” thì cần tìm hiểu ý nghĩa của hành động thắp hương trên cả hai khía cạnh tâm linh và tinh thần trước.
- Về mặt tinh thần
Như đã nói ở trên việc thắp hương là hành động nối tiếp truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta. Việc con cháu thắp hương trên bàn thờ gia tiên cho thấy sự kính trọng, lòng biết ơn, tưởng nhớ của thế hệ sau với thế hệ trước.
- Về mặt tâm linh
Còn về mặt tâm linh, thắp hương (lên hương) chính là hành động phát ra tín hiệu thỉnh gọi các chân linh gia tiên hoặc chư vị thần linh về thụ lộc. Hay nói cách khác, thắp hương là để kết nối với cõi âm, thế giới vô hình mà chúng ta không thấy được. Chẳng phải thế mà bất cứ nghi lễ tôn giáo nào dù là Đạo Mẫu, Phật giáo, Hindu giáo… đều có thủ tục thắp hương, dâng hương.
Tại sao không nên thắp hương vào buổi tối?
Qua tìm hiểu ý nghĩa của việc thắp hương, chúng ta sẽ lý giải tại sao kiêng thắp hương buổi tối dựa trên 2 cơ sở sau:
- Theo quan niệm tâm linh
Theo thuyết âm dương thì ban ngày thuộc dương (mặt trời chiếu sáng) còn ban đêm thuộc âm (mặt trăng soi rọi). Vì ban đêm chủ âm nên đây là thời gian mà các vong linh vô chủ, cô hồn không nơi nương tựa sẽ lang thang để tìm chỗ bám víu. Điều mà ban ngày vì có thái dương chiếu sáng chúng sẽ không làm được.
Như vậy nếu bạn thắp hương vào buổi tối thì sẽ tạo đủ điều kiện để những vong linh lạ xâm nhập vào nhà mình. Khi bạn lên hương vào buổi tối, ma quỷ sẽ coi đây là một tín hiệu mời gọi chúng đến. Lúc bấy giờ người trần mắt thịt sẽ không thể ngăn cản các vong vô chủ quấy nhiễu gia đình. Ma quỷ hay các vong linh vô chủ sẽ đòi được thờ cúng cung phụng và lấn át chân linh gia tiên của dòng tộc. Hậu quả là âm dương loạn lạc, tai ương sẽ kéo đến với gia đình.
- Trên cơ sở sức khỏe và an toàn cho con người
Ngoài lý do tâm linh như trên thì còn một nguyên nhân không nên thắp hương buổi tối. Đó là nguyên nhân về sức khỏe và an toàn cháy nổ. Thử hình dung việc sau khi thắp hương vào ban đêm, mọi thành viên đều đã ngủ say. Nếu chẳng may tàn hương cháy dở rơi xuống bàn thờ, đồ thờ cúng xung quanh sẽ bị bén lửa và gây ra hỏa hoạn đáng tiếc. Hơn nữa ban đêm mọi người dễ ngủ say, sẽ rất khó phát hiện lửa cháy sớm để kịp thời dập tắt.
Như vậy vừa để đảm bảo an toàn cháy nổ vừa tốt về mặt tâm linh thì các gia đình chỉ nên thắp hương vào ban ngày. Nhất là vào buổi sáng thì càng tốt vì đây là thời điểm dương khí thanh sạch và thịnh nhất.
Một số lưu ý cần tránh khi thắp hương
Những lưu ý dưới đây đều áp dụng cho việc thắp hương tại bàn thờ gia tiên hay tại đền, chùa, miếu phủ:
- Ban đầu khi châm hương nếu lửa cháy to thì không được dùng miệng thổi tắt lửa, mà phải cầm chân hương vẩy qua lại để lửa tắt.
- Nên thắp hương số lẻ như 1, 3, 5 que hương, tránh thắp hương số chẵn.
- Khi thắp hương nhất thiết phải có lời khấn. Không cần bạn phải thuộc làu bài văn khấn dài dòng. Nếu tại thắp hương tại bàn thờ gia tiên trong nhà thì khấn ngày tháng và lý do lên hương, rồi mời gia tiên về thụ lộc. Nếu thắp hương tại đình chùa miếu phủ thì cần khấn đúng các chư vị bề trên hoặc vong linh của người mà mình cầu.
- Khi khấn phải cầm hương bằng hai tay. Cắm hương lên bát nhang cố gắng cắm thẳng que hương, tránh hương xiêu vẹo hoặc đổ.
- Nếu hương trong bát nhang đang cháy mà tắt giữa chừng thì không được rút que hương ra đốt lại. Mà nên để nguyên vị trí của que hương rồi châm lửa đốt tiếp.
- Mỗi khi thắp hương cần có tấm lòng thành kính chuyên chú vào công đức của tổ tiên và bề trên. Không nên làm cho có lệ hoặc làm ẩu.
Cuối cùng, dâng hương là một hành động đẹp thể hiện thuần phong mỹ tục của người Việt. Nhưng đừng vì thế mà xuề xòa bỏ qua những cách thức và thời điểm thắp hương phù hợp. Nếu bạn và gia đình hay thắp hương buổi tối thì nên bỏ thói quen này đi. Để tránh cho tai họa đến với các thành viên cũng như để hành động thành kính này được viên mãn.
